Problem na który narzeka wielu podróżników polega na braku możliwości oddania na swych zdjęciach charakteru miejsca.
Wbrew pozorom nie każdy napotkany motyw jesteśmy w stanie pokazać na zdjęciu dostatecznie dobrze. Mam na myśli tutaj motywy które maja znacząco większa długość niż wysokość.
wieczorne światła miasta rozciągającego sie nad zatoką, długie turkusowe jezioro za którym wznosi się ośnieżony łańcuch gór… czy widok ze szczytu pokazujący bezkres otaczającej przestrzeni
 |
| Geiranger Fiord – ujęcie sklejone z 4 pionowych kadrów |
Kiedy chcemy pokazać rozciągłość jeziora albo łańcuch górski i zastosujemy szerokokątny obiektyw, tak aby nasz widok rozciągał się od krawędzi do krawędzi klatki wszystko na zdjęciu będzie na tyle małe że nie będziemy w stanie rozpoznać żadnych szczegółów a zdecydowana większość kadru zajmie niebo. Obrazy o bardzo dużym kącie widzenia są bardzo naturalne w odbiorze. Tak odbieramy świat. Co więc zrobić aby mieć możliwość uchwycenia piękna wielu „szerokich „ bądź „ długich” miejsc, które normalnie były by drastycznie ograniczone przez krawędzie zdjęcia ?
Wówczas z pomocą przychodzą panoramy Mimo ze takie sytuacje może zbyt często sie nie zdarzają w codziennym fotografowaniu jednak warto być przygotowanym i posiadać
wiedze na temat tworzenia takich zdjęć. Panoramy prezentują się bardzo ładnie zarówno w publikacjach, w Internecie czy jako wielkie powiększenie powieszone na ścianie
Panorama ( gr. pan- + horama – wszystko + widok ) jest to zdjęcie, w którym jeden bok jest znacząco większy od drugiego. Fotografia cyfrowa otworzyła nowa furtkę ułatwiając łączenie wielu zdjęć w dowolny sposób. wielokrotna ekspozycja, technika HDR, zdjęcia panoramiczne czy panoramy qtvr, to cos co każdy z nas – posiadający aparat, komputer i oprogramowanie jest w stanie stworzyć szybko łatwo i bez problemu.
Coś co jeszcze nie dawno wymagało stosowania specjalistycznych aparatów dziś jest dostępne w zasadzie dla każdego posiadacza aparatu fotograficznego. Wykorzystując zdobycze techniki i oprogramowanie cyfrowe jesteśmy w stanie skleić kilka lub kilkanaście zdjęć w jedną fotografię tak aby nie było żadnego śladu łączenia zdjęć składowych.
W ten sposób możemy uzyskać dwa główne typy sklejonych zdjęć :
Bardzo duże w dużej rozdzielczości znane pod nazwą giga panoramy – sklejone z dużej ilości zdjęć pozwalające uzyskać wielkie zdjęcia w wielkich rozdzielczościach. Wykorzystując tego typu technikę rozdzielczość końcowa zdjęcia może być w zasadzie nieograniczona.
Najprościej zobrazować to na przykładzie – możemy wykonać dane zdjęcie obiektywem o ogniskowej 50 mm. Jeśli jednak zwiększymy ogniskową do 100 mm i wykonamy cztery zdjęcia składowe – po sklejeniu ich w całość otrzymamy zdjęcie o czterokrotnie większej rozdzielczości a przedstawiające dokładnie taki sam kadr.
Najprościej zobrazować to na przykładzie – możemy wykonać dane zdjęcie obiektywem o ogniskowej 50 mm. Jeśli jednak zwiększymy ogniskową do 100 mm i wykonamy cztery zdjęcia składowe – po sklejeniu ich w całość otrzymamy zdjęcie o czterokrotnie większej rozdzielczości a przedstawiające dokładnie taki sam kadr.
Kiedyś aby uzyskać zdjęcie o wysokiej rozdzielczości stosowano wielkoformatowe aparaty. Dziś takie aparaty nawet w wersji cyfrowej oczywiście są w użyciu, jednak można uzyskać podobny efekt właśnie sklejając dużą ilość kadrów Oczywiście taka technika ma sporo wad względem wielkoformatowych aparatów – jest czasochłonna, wymaga precyzji, głowicy panoramicznej, oprogramowania, w trakcie robienia kilkudziesięciu ujęć cos może pojawić się w kadrze lub mogą zmienić się warunki oświetleniowe itp. Itd. Jednak jest to najtańszy i najprostszy sposób na wykonanie wielkiego pliku wyjściowego.
Szerokie– pozwalające na przedstawienie kadrów o dużej rozciągłości pionowej lub poziomej )
gdzie uzyskamy panoramę o jednym wymiarze dużo większym niż drugi. Jest to najczęstszy sposób sklejania zdjęć, ponieważ ostateczny obraz jest bardzo efektowny. Panoramy sa bardzo często stosowane nie tylko w fotografii ale również w telewizji i w kinie. Waśnie w taki sposób patrzymy na krajobrazy i inne dalekie widoki. Koncentrujemy wzrok w jednym punkcie a potem przesuwamy go wzdłuż horyzontu. Panorama tak samo daje możliwość szerokiego spojrzenia i omiecenia kadru wzrokiem. Szerokość zdjęcia nie jest ograniczona – jesteśmy w stanie uzyskać nawet pełne 360o
gdzie uzyskamy panoramę o jednym wymiarze dużo większym niż drugi. Jest to najczęstszy sposób sklejania zdjęć, ponieważ ostateczny obraz jest bardzo efektowny. Panoramy sa bardzo często stosowane nie tylko w fotografii ale również w telewizji i w kinie. Waśnie w taki sposób patrzymy na krajobrazy i inne dalekie widoki. Koncentrujemy wzrok w jednym punkcie a potem przesuwamy go wzdłuż horyzontu. Panorama tak samo daje możliwość szerokiego spojrzenia i omiecenia kadru wzrokiem. Szerokość zdjęcia nie jest ograniczona – jesteśmy w stanie uzyskać nawet pełne 360o
Jak sie do tego zabrać ? jak stworzyć panoramę ? jakie problemy natrafimy ?
Największym wrogiem fotografii panoramicznej jest automatyka. Cos co niejednokrotnie ułatwia fotografowanie podczas tworzenia zdjęć panoramicznych tylko przeszkadza w osiągnięciu dobrego efektu. Autofocus, Auto WB, Auto ISO, automatyczne ustawienie ekspozycji –
wszystkie te rzeczy maja spore szanse skutecznie zepsuć nasza panoramę 🙂
Tworząc fotografię panoramiczną będziemy musieli wykonać kilka / kilkanaście zdjęć składowych. Każde z nich musi być naświetlone w taki sam sposób,
ostrość musi być ustawiona w takiej samej odległości od aparatu a balans bieli w każdym zdjęciu musi być ustawiony na taki sam.
W przeciwnym wypadku będziemy musieli w jedna panoramę posklejać kilkanaście zdjęć które będą znacząco od siebie odbiegały kolorem (wb)
ostrością (AF) ekspozycją (A, S, P)
Podstawowa rzecz od której należy zacząć to wyłączenie wszelkiej automatyki w aparacie.
Podstawowa rzecz od której należy zacząć to wyłączenie wszelkiej automatyki w aparacie.
Błąd paralaksy statyw i głowica do panoram
Kolejnym problemem na który możemy natrafić choć wcale nie musimy ( zależy co będziemy fotografować) jest tak zwany błąd paralaksy. Polega on na tym, że podczas wykonywania zdjęć składowych i obracania aparatu dookoła pionowej osi przedmioty które są blisko obiektywu przesuwają się pozornie o większą odległość niż te które są daleko od obiektywu
Podobna sytuacja zachodzi gdy wyglądamy za okno pędzącego samochodu. drzewa i latarnie stojące przy drodze przesuwają sie bardzo szybko względem tych które stoją gdzieś na horyzoncie daleko od drogi.
W przypadku zdjęć panoramicznych problem jest o tyle istotny, ze nie będziemy mieli możliwości sklejenia zdjęć składowych wykonanych w ten sposób. Problem można obejść w dwojaki sposób. Pierwszy to wykonywanie tylko takich panoram w których wszystkie fotografowane elementy sa bardzo daleko od obiektywu – a wiec musimy zrezygnować z kadrów gdzie mamy do czynienia z obiektami na pierwszym planie a jeśli decydujemy się na sztafaż musi on znajdować się tylko na jednym zdjęciu składowym
Drugi to zastosowanie odpowiedniej głowicy do panoram takiej za pomocą której będziemy dokonywać obrotu nie względem osi przechodzącej przez gwint w korpusie aparatu ale względem osi przechodzącej przez źrenicę wejściowa obiektywu. Taki obrót całkowicie wyeliminuje błąd paralaksy
 |
| głowica do panoram firmy qtvrheads.pl |
Chcąc mieć pewność że praca w terenie zaowocuje uzyskaniem odpowiedniej panoramy a wykonane zdjęcia składowe nie będą wymagały poprawki warto zaopatrzyć się w statyw oraz specjalną głowice do panoram ( ang: QTVR head )
Statyw pozwoli nam na uzyskanie długich czasów a więc przymknięcie przysłony tak aby głębia ostrości była duża. Korzystając ze statywu możemy używać najniższych dostępnych ISO a więc uzyskać najmniejsze szumy i najlepsza jakość obrazu dobór statywu zależy od naszych preferencji – wiadomo, że im cięższy statyw tym stabilniejszy ale i trudniejszy do noszenia. Jeśli mamy być mobilni należy wybrać kompromis pomiędzy wagą a stabilnością. Godne uwagi sa statywy z włókna węglowego, które przy dużej stabilności są bardzo lekkie i wytrzymale. Podstawową wada takich statywów niestety jest bardzo wygórowana cena. Jeśli kupujemy statyw który będziemy chcieli również wykorzystywać do tworzenia panoram a preferujemy głowice kulowe warto pamiętać aby głowica statywowa miała dwa niezależne pokrętła – jedno do blokowania aparatu a drugie do blokowania obrotu dookoła pionowej osi
Z kolei głowica do panoram powoduje, ze mamy pewność iż w procesie obróbki i sklejania składowych zdjęć poszczególne fotografie będą do siebie pasowały jak ulał. Producenci wszystkich aparatów mocowanie do statywu umieszczają w korpusie aparatu. Jesteśmy przyzwyczajeni do takiego rozwiązania i jest ono bardzo wygodne. Problem polega niestety na tym, ze jeśli chcemy wykonać zdjęcia panoramiczne – aparat do statywu musimy przymocować w zupełnie innym miejscu. Miejsce mocowania aparatu a zarazem miejsce przez które przechodzi oś obrotu aparatu musimy przesunąć względem tego co przewidział producent aparatu. Właśnie panoramiczne głowice powodują iż pionowa oś obrotu przecina os optyczną obiektywu a pozioma oś obrotu krzyżuje się z osią pionową w źrenicy wejściowej.
Tu podobnie jak w przypadku statywów należy zdecydować się na kompromis pomiędzy wagą a stabilnością. Z jednej strony na rynku mamy drogie i ciężkie ale bardzo precyzyjne i stabilne głowice. Z drugiej głowice na tyle stabilne i lekkie, że z powodzeniem możemy zabrać je w każdą podróż – podobnie jak w przypadku statywu pytanie czy będziemy ten sprzęt tylko wyjmować z samochodu aby zrobić panoramę czy planujemy wszystko nosić w plecaku.
Tu podobnie jak w przypadku statywów należy zdecydować się na kompromis pomiędzy wagą a stabilnością. Z jednej strony na rynku mamy drogie i ciężkie ale bardzo precyzyjne i stabilne głowice. Z drugiej głowice na tyle stabilne i lekkie, że z powodzeniem możemy zabrać je w każdą podróż – podobnie jak w przypadku statywu pytanie czy będziemy ten sprzęt tylko wyjmować z samochodu aby zrobić panoramę czy planujemy wszystko nosić w plecaku.
Ostatnim krokiem w tworzeniu panoramy będzie ustalenie ekspozycji. tak aby najjaśniejsze miejsca i najciemniejsze miejsca naświetlone były w optymalny sposób. Jeśli naświetlimy wszystkie zdjęcia tak aby najjaśniejszy fragment panoramy był naświetlony prawidłowo – cala reszta będzie za ciemna. Jeśli naświetlimy tak aby najciemniejsze partie miały prawidłową ekspozycje – najjaśniejsze będą „przepalone”. Musimy wiec sami tak dobrać parametry aby ekspozycja była optymalna.
Wtedy najjaśniejsze partie będą delikatnie prześwietlone a najciemniejsze delikatnie niedoświetlone. Wszystko będziemy w stanie uratować podczas wywoływania pliku RAW. Gdy rozpiętość tonalna jest bardzo duża – zawsze możemy pokusić sie o wykorzystanie techniki HDR.
Po spełnieniu powyższych wymagań wykonujemy serie zdjęć tak aby miedzy kolejnymi fotografiami była zakładka pozwalająca na późniejsze sklejenie wszystkich zdjęć w jedno.
Ostatnią rzeczą o której powinniśmy pamiętać wykonując panoramy to ustawienie aparatu w pionie w tak zwanym portretowym ułożeniu aparatu – i tak po sklejeniu zdjęć składowych w jedna fotografie szerokość zdjęcia znacząco sie zwiększy wiec warto tworząc zdjęcia składowe “złapać” trochę więcej nieba i ziemi. Zawsze Bedzie można to przykadrować na etapie sklejania panoram
Zatem po kolei:
– Balans bieli , ostrość i ekspozycje musimy ustawić w trybie manualnym samemu i stosować te same ustawienia we wszystkich zdjęciach składowych.
– Jeśli kadr tego wymaga a to niestety zdarza się często – aparat musimy umieścić na specjalnej głowicy do panoram
– decydujemy się na takie ustawienie czasu i przysłony tak aby w najbardziej optymalny sposób naświetlić cala panoramę. Gdy fotografowana scena tego wymaga możemy zastosować technikę HDR
– wykonujemy serię zdjęć trzymając aparat pionowo ( w trybie portretowym) przesuwając się w jedną stronę ( tu zalecane jest fotografowanie od lewej do prawej – ponieważ większość programów sklejających panoramy właśnie w taki sposób układa zdjęcia po wczytaniu)
Musimy również pamiętać o dostatecznej zakładce tak aby program mógł odnaleźć dostateczna ilość odpowiadających sobie zdjęć na każdym nakładającym się ujęciu. W miarę bezpieczne jest przyjecie zakładki 40 % choć w praktyce zależy ona od fotografowanego kadru. Nie ma sensu stosowanie stałych skoków podczas wykonywania tego typu zdjęć a najlepszym sposobem jest obserwowanie tego co widać na matówce – w ten sposób będziemy mieli pewność że tak wykonamy zdjęcia składowe aby udało się skleić panoramę
Musimy również pamiętać o dostatecznej zakładce tak aby program mógł odnaleźć dostateczna ilość odpowiadających sobie zdjęć na każdym nakładającym się ujęciu. W miarę bezpieczne jest przyjecie zakładki 40 % choć w praktyce zależy ona od fotografowanego kadru. Nie ma sensu stosowanie stałych skoków podczas wykonywania tego typu zdjęć a najlepszym sposobem jest obserwowanie tego co widać na matówce – w ten sposób będziemy mieli pewność że tak wykonamy zdjęcia składowe aby udało się skleić panoramę
Prace studyjne są juz najłatwiejszym i ostatnim etapem. Jeśli wykonywaliśmy RAWy – co jest najrozsądniejszym rozwiązaniem – otwieramy wszystkie zdjęcia składowe i hurtowo wywołujemy je w taki sam sposób. Wywołane zdjęcia zapisujemy na dysku i otwieramy za pomocą aplikacji umożliwiającej sklejenie panoram a po sklejeniu ich przez program zapisujemy na dysku jako finalny plik z wybranym przez nas rozszerzeniem i stopniem kompresji.
Wybrani producenci głowic panoramicznych :
Wybrane aplikacje do składania zdjęć panoramicznych:
