jak latać i nie pójść siedzieć

08/02/16

Fotografia z powietrza z wykorzystaniem bezzałogowych statków powietrznych, zwanych potocznie dronami zyskuje na popularności.

Urządzenia stają się coraz tańsze, coraz prostsze w obsłudze i coraz popularniejsze. Do tego stopnia, ze nikogo już nie dziwi prezent dla dziecka w postaci wielowirnikowca. Coraz częściej też wysyłamy nasze aparaty w powietrze za pomocą takich urządzeń aby wykonać ciekawe i unikalne zdjęcia lub klipy. I dobrze. To kolejny sposób na to aby pochwalić się nowym świeżym kadrem bez konieczności wynajmowania śmigłowca lub samolotu. Jest jednak pewne ale… Bezpieczeństwo.

Niejednokrotnie patrząc na to gdzie i jak ludzie korzystają z wielowirnikowców – włos mi się jeży na głowie. Poczynając od lotów w strefach zakazanych, w strefach kontrolowanych lotnisk a kończąc nad robieniem wygibasów kilkadziesiąt centymetrów nad głowami filmowanego tłumu. Jestem przekonany, że prędzej lub później dojdzie do poważnego incydentu lub katastrofy spowodowanej bezmyślnością operatora “drona”

Prawo jazdy na drona

Trzeba mieć, ale nie zawsze i nie każdy. W Polsce prawo dotyczące lotów bezzałogowych jest całkiem życzliwe dla użytkowników tych maszyn. Możemy latać bez uprawnień modelami o masie startowej do 25 kilogramów !!! Sam się boję pomyśleć jakie szkody może wyrządzić 25 kilogramowy model w nieuprawnionych rękach. Tak czy siak te 25 kilogramów to graniczna wartość.

To co jest istotne w przepisach to rozgraniczenie między lotami sportowymi i rekreacyjnymi a lotami komercyjnymi. Wpis ten dedykuję tym, którzy latają rekreacyjnie, bo Osoba świadcząca komercyjne loty jest już po kursie i posiada świadectwo kwalifikacji – lub jeśli nie a doczytała tutaj – już powinna szukać informacji na temat takiego świadectwa, kursów i egzaminów.

Posiadania świadectwa kwalifikacji wynikającym z art. 95 ust. 2 pkt. 5a ustawy z dn. 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze (Dz. U. z 2012 r. poz. 933, z późn. zm.) nałożonym na osoby będące operatorami bezzałogowych statków powietrznych używanych w celach innych niż rekreacyjne lub sportowe.

Jeśli więc sobie latacie nad łąką i robicie zdjęcia dla siebie, do szuflady, czy aby sobie poszerzyć portfolio – powinniście wiedzieć z grubsza tyle, co osoby posiadające świadectwo kwalifikacji. To że nie musicie posiadać prawa jazdy jeżdżąc rowerem po drogach publicznych nie znaczy, że możecie nie znać znaków drogowych. Tu jest dokładnie tak samo – wolno nam latać bez kwitów – ale musimy robić to zgodnie z obowiązującymi przepisami…

Niebo – dla rozważnych

Zacznijmy od tego, że zgodnie z przepisami prawa lotniczego, każdy ma równe prawa do przestrzeni powietrznej nad terytorium RP. Jednak aby jakoś zapanować nad wszystkim co fruwa – cała przestrzeń powietrzna podzielona jest na strefy. Pierwszy podział, który wyraźnie rzuca nam się w oczy to strefa niekontrolowana i strefa kontrolowana.

Podstawowa różnica między nimi polega na tym, że w strefie klasy G ( niekontrolowanej ) – w uproszczonym skrócie za separację odpowiada pilot ( statku powietrznego lub modelu ) To my musimy pilnować aby nikt na nas nie wpadł i abyśmy my nie wpadli na nikogo.

Z kolei w strefie kontrolowanej – za separację odpowiada sztab ludzi, który każdemu statkowi powietrznemu w tej przestrzeni wydaje polecenia w jakim kierunku i na jakiej wysokości ma się przemieszczać. To ludzie na ziemii ogarniają cały ten “bałagan” więc łatwo sobie wyobrazić co się stanie gdy wlecimy tam swoim dronem bez pytania kogokolwiek i ile możemy narobić złego.

Zatem :

Operatorzy modeli latających oraz bezzałogowych statków powietrznych o maksymalnej masie startowej nie większej niż 25 kg używanych wyłącznie w operacjach w zasięgu wzroku operatora (VLOS) planujący loty w strefach kontrolowanych lotnisk mają obowiązek dokonać zgłoszenia do PAŻP na minimum 3 dni robocze przed planowanymi lotami celem określenia możliwości i warunków wykonania lotów. W przypadku lokalizacji lotów w opublikowanych rejonach ograniczeń lotów wymagane jest zgłoszenie na minimum 5 dni przed lotami. Dla zgłoszeń niezachowujących wymaganego terminu PAŻP zastrzega sobie możliwość niewydania warunków lotu.

Wniosek z tego jest jeden – w strefie niekontrolowanej lata się dużo łatwiej – wlot do strefy kontrolowanej bez wcześniejszego ustalenia może się wiązać z dość poważnymi konsekwencjami prawnymi .

Strefy – o co w tym wszystkim chodzi…

Z całej naszej przestrzeni powietrznej wykrojone są mniejsze strefy. Z jednej stronie ich granice naniesione sa na mapie – z drugiej zaś, jako, że operujemy w przestrzeni trójwymiarowej – podane są wysokości granic górnych i dolnych.

Zaczynając od dość mało czytelnej mapy takiej jak ta: zauważymy, że oprócz wyrysowanych granic na mapie ( kolorowych wielokątów lub okręgów ) mamy te strefy opisane nazwą i granicami pionowymi.
( LINK DO MAPY W PEŁNEJ ROZDZIELCZOŚCI )

Znajdziemy tam strefy takie jak :
R12 Kampinoski Park Narodowy GND/3800
R13 Karkonoski PN GND/FL85
EPP10 GND/2700

Skrót GND – oznacza od poziomu ziemi
3800 – to wysokość podana w stopach
FL85 – Flight Level 85 ( 8500 stóp )

stopa ma około o,3 metra

Zatem nad Karkonoskim Parkiem Narodowym ( oczywiście w obrębie granic ) nie woilno latać statkami powietrznymi z napędem mechanicznycm od poziomu ziemii do 8500 stóp a więc prawie do wsokości 2600 m n.p.m

Warto teraz przyjrzeć się tym skrótom tak abyśmy wiedzieli czym różni się TMA od CTR od EPP. Jak widać część z przestrzeni jest aktywna cały czas zaś część tylko czasowo ( np TRA lub TSA )

Wysokość 150 m AGL ( Above Ground Level ) jest wysokością w miarę bezpieczną wysokością dla nas – ponieważ to minimalna wysokość lotów VFR załogowych statków powietrznych.

Poniżej krótki łopatologiczny opis z punktu widzenia pilota “drona”

CTR W strefach kontrolowanych lotnisk CTR wykonywanie lotów UAV możliwe jest po uprzednim zgłoszeniu i uzyskaniu warunków lotu i zgody od PAŻP.

TMA W strefach kontrolowanych TMA wykonywanie lotów UAV możliwe jest po uprzednim zgłoszeniu i uzyskaniu warunków lotu i zgody od PAŻP.

ATZ W strefach ruchu lotniskowego cywilnych lotnisk niekontrolowanych ATZ w czasie ich aktywności wykonanie lotu UAV jest możliwe tylko po uzgodnieniu z zarządzającym daną strefą.

EA, ROL W strefach EA (Exercise Area)/ROL (Rejon Ograniczeń Lotów), w czasie ich aktywności loty UAV są możliwe tylko po uzgodnieniu z zarządzającym daną strefą.

AAA W strefach dla których wydano ostrzeżenie nawigacyjne należy zachować szczególną ostrożność. Jeśli istnieje możliwość kontaktu, warto poinformować o swoich lotach.

EPD W strefach niebezpiecznych (poligony wojskowe) i w czasie ich aktywności loty UAV są możliwe tylko po uzgodnieniu z zarządzającym daną strefą.

EPR W strefach o ruchu ograniczonym EPR loty UAV są dozwolone po uzyskaniu zgody od zarządzającego. Warunki zakazów lub graniczeń lotów w strefach EPR w tym w przestrzeniach nad miastami o liczbie mieszkańców powyżej 25 000 oraz zasady odstępstw określa Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 24 października 2011r. w sprawie zakazów lub ograniczeń lotów na czas dłuższy niż 3 miesiące.

EPP W strefach o ruchu zakazanym EPP loty UAV są zabronione.

TSA W aktywnych strefach TSA obowiązuje całkowity zakaz lotów wszelkich statków powietrznych, z wyjątkiem tych należących do organizacji które przestrzenie te zarezerwowała. Jednym słowem Aktywna TSA, znaczy zakaz lotów UAV.

TRA W aktywnych strefach z ograniczeniami TRA loty UAV są dozwolone jedynie po uzyskaniu zgody od zarządzającego tą przestrzenią.

MATZ W aktywnych strefach ruchu lotniskowego lotnisk wojskowych MATZ wykonanie lotu UAV jest możliwe tylko po uzgodnieniu z zarządzającym daną strefą.

MRT W aktywnych wojskowych drogach niskich lotów MRT obowiązuje całkowity zakaz lotów wszelkich statków powietrznych, z wyjątkiem tych należących do organizacji które przestrzenie te zarezerwowała.

ADIZ Przygraniczny pas o szerokości 15km. Wszelkie loty UAV wymagają uzyskania zgody.

Z całą pewnością obsługa aktualnych map i sprawdzanie na bieżąco, które strefy są aktywne da nam 100% pewność że nasz lot przeprowadzony będzie zgodnie z przepisami. Jest jednak troszkę ściągawek ułatwiających życie.

Pierwsza to mapa dostępna tutaj : http://ai.pansa.pl/dron/
Mamy tu zaznaczone mapy z całkowitym zakazem lotów oraz przestrzenie, w których przed lotem wymagany jest kontakt lub zgoda

Druga – to mapa google z zaznaczonymi granicami stref i możliwością włączania lub wyłączania poszczególnych z nich. Dzięki temu jestem w stanie zaglądać jaka strefa leży poniżej innej. Korzystam z niej często – planując lot w danym obszarze tak aby mieć pewność że nie wlecę tam gdzie nie należy

http://lotnik.org/strefy/

<!–

–!>

I wreszcie trzecie rozwiązanie – chyba najwygodniejsze, a co najciekawsze możliwe do zabrania ze sobą to stosunkowo świeża aplikacja o nazwie Droneradar.eu. Występuje w dwóch wersjach
Droneradar i Droneradar Premium również dostępna na urządzenia Aple’a. To rozwiązanie jest najprostsze z możliwych, ponieważ nasz tablet czy telefon, rozpoznaje gdzie się znajdujemy a nastepnie analizuje czy w danej strefie możemy latać. Mamy więc cały podział stref powietrznych sprowadzony do trzech kolorów.

CZERWONY – nie lataj
POMARAŃCZOWY – istnieją ograniczenia. Sprawdzisz, klikając ikonę Airspace, w prawym dolnym rogu. W zakładce znajdziesz numer telefonu do zarządzających przestrzeniami powietrznymi.
ZIELONY – możesz latać z uwagą do wysokości 150 m. nad terenem.

Oczywiście jest to daleko idące uproszczenie ale na pewno się sprawdza i będzie wygodniejsze niż analizowanie definicji każdej ze stref.
Dodatkowo strefy nie tylko wyświetlane są w urządzeniu mobilnym, ale możemy je przejrzeć również przez stronę www na której troszkę więcej informacji o tym programie

Dobra praktyka

Oprócz stref w które możemy wlecieć lub nie – warto pochylić się nad innymi kwestiami bezpieczeństwa. Wiele przydatnych informacji znajdziemy na stronie ULC ( Urzędu Lotnictwa Cywilnego )
http://www.ulc.gov.pl/uav

W zasadzie ma każdej stronie ULC przeczytamy, że Sportowe i rekreacyjne latanie dronami jest bezpieczne, o ile stosujemy się do kilku zasad:

Lataj w zasięgu wzroku na otwartej przestrzeni
Nie lataj w pobliżu lotnisk
Nie lataj nad ludźmi
Nie lataj nad miastami i budynkami
Nie lataj nad drogami

Oczywiście Wykonywanie zdjęć czy filmów niejednokrotnie będzie nas stawiało w sytuacji że będziemy chcieli lecieć nad budynkami. Z całą pewnością grunt to rozsądek i pomyślunek, pamiętać należy na pewno aby nasz “dron” był w zasięgu wzroku, latanie nad ludźmi też wiąże się z dość dużym ryzykiem. Warto też wziąć pod uwagę czarny scenariusz, ze nasz spadający model uszkodzi coś lub ( odpukać w niemalowane ) kogoś. Oczywiście lepiej zapobiegać niż leczyć – ale posiadanie OC jest bardzo mądrym posunięciem.

Dobrą praktyką jest też zgłaszanie informacji o locie do FISu

Dzwonimy tam czysto informacyjnie, podając miejsce lotu, pułap i czas startu. Za każdym razem spotykam się z prośbą o telefon po zakończeniu lotu.
Rozmowa wygląda krótko

Modelarz: Dzień dobry, chciałem zgłosić lot tu i tu pułap tyle a tyle czas lotu około 30 minut.
FIS: Dziękuję, przyjąłem, miłego lotu, i poproszę o telefon po zakończeniu.
FIS Warszawa [119,450 MHz]
+48 22 574-55-85
faks +48 22 574-75-86

FIS Gdańsk [127,150 MHz]
+48 22 574-74-85
+48 58 340 74-85
faks +48 22 574-74-86

FIS Kraków [119,275 MHz]
+48 22 574-75-85
+48 12 639-75-85
faks +48 22 574-75-86

FIS Poznań [126,300 MHz]
+48 22 574-73-85
+48 61 896-73-85
faks +48 22 574-75-86

FIS Olsztyn [118,775 MHz]
+48 22 574-5588
faks +48 22 574-75-86

Jest to o tyle istotne, że FIS ma świadomość o naszej obecności w danym miejscu a więc jest w stanie poinformować innych użytkowników przestrzeni, ze gdzieś latamy i możamy być zagrożeniem dla załogowych statków powietrznych.